archief
evameijer.nl

 

 

31 augustus

Zomeravondgesprek

Op een zomeravond ging ik in gesprek met Paul Verhaeghe, op uitnodiging van de NRC. Lees het verslag hier.

 

 

31 augustus

One more time with feeling

Via de website van de NPO is momenteel One more time with feeling te zien, een documentaire over Nick Cave. Mooi en heel droevig. Hier.

 

 

30 augustus

Bos- en heidewezens





Deze boom huilde gouden tranen.



 

 

29 augustus

Nabije ster heeft rotsachtige planeten waar een ‘jaar’ drie dagen duurt

Om over te dromen, klik hier.

 

 

28 augustus

Vreemd wezen (paddenstoel)

 

 

27 augustus

La commune

Het was warm in de bioscoop, of eigenlijk heet: geen sauna, maar een tropische avond in het donker. Een jongen bracht water met ijsklontjes, zijn kan viel en de ijsklontjes dreven over de vloer. Toen hij weg was, pakte ik er een paar voor onder mijn voeten. We keken naar La Commune, een film van de Engelse filmmaker Peter Watkins, over de Parijse commune, een revolutionaire opstand in 1871, die twee maanden duurde. De film duurt 375 minuten, onze versie duurde 220 minuten. De film werd aanstekelijk ingeleid door Marco de Waard. Watkins werkte met meer dan 200 acteurs, overwegend onopgeleid, die hun eigen rol uitzochten en hun eigen tekst schreven. Ze kregen die rol op basis van hun politieke voorkeur, en tijdens het maken van de film waren er steeds discussies over de politieke vragen die in de opstand speelden en hun echo's nu - het is dus een collectief proces, dat de opstand recht doet. Ook reflecteert de film op de massamedia. We hielden het geen 220 minuten vol, maar dat lag niet aan de film: het was de hitte en de slaap die zich op begon te dringen. Toen we buiten stonden zagen we dat het geregend had, de straten waren nat en in de lucht bleef het flitsen, alsof er kortsluiting was, er ergens een draadje niet goed zat.

 

 

26 augustus

Tijd vastpakken tussen je vingers en uitrekken als een kauwgomsliert

Conceptueel kunstenaar Jenny Holzer schrijft: IT IS HEROIC TO TRY TO STOP TIME. Ik denk dat ze daarin gelijk heeft. Het is een van de weinige heroïsche dingen die we kunnen doen, naast dieren helpen, je leven geven voor wat belangrijker is dan jij, voor liefde kiezen, kunst maken, je leven geven aan wat goed is. Je kunt oefenen, de tijd leren uit te rekken door te schrijven, of te lezen. Proberen de tijd echt te stoppen kan op twee manieren: door een einde te maken of een nieuw begin.

 

 

25 augustus

Een eeuwigheid

Ik houd erg van het reizen met de trein, omdat beweging en tijd daar in elkaar verstrengeld raken: het uitzicht geeft de snelheid aan. Ik heb minder afstand tot het verstrijken van de tijd dan anders, ik kan het zien als ik naar buiten kijk. De bomen langs het spoor zwaaien. Zij staan daar altijd al, ze weten veel meer over stilstand en eeuwigheid dan ik (een eeuwigheid: als er heel lang weinig gebeurt). Ik kan verdwijnen in wat ik zie, net als met hardlopen, en de doorgaande verschuiving stelt me gerust.

 

 

24 augustus

Tijd versus ruimte

Alle wezens zijn tijdsdragers. In bomen groeit de geschiedenis, de huid van een hond draagt haar wonden als littekens, in een oogopslag van een mens kun je zijn verleden zien. (Ogen zijn zulke vreemde dingen: door iemands ogen kun je soms haar of zijn hele leven zien. Misschien kunnen honden dat met geur.) Stenen kunnen ons ook van alles vertellen over het verleden, net als landschappen, die vaak ook het karakter van het volk dat er woont uitbeelden (of vice versa). Tijd drukt zich uit in ruimte, maar valt er niet mee samen, en is er misschien ook niet goed mee te vergelijken. Bergson zegt dat we niet de fout moeten maken om tijd naar de analogie van ruimte op te vatten. De werkelijkheid staat volgens hem niet vast maar kronkelt en beweegt en is helemaal niet zo bevroren als filosofen graag willen. Tijd in een definitie vangen, zoals natuurwetenschappers graag willen, kan niet. Je moet tijd zien als een proces, dat noemt hij ‘duur’. Toch is alle ruimte natuurlijk gestolde tijd, en kun je daar best het een en ander uit aflezen. Niet alles, maar noem me iets waar je alles uit kunt aflezen.

 

 

23 augustus

Doris op de dijk

 

 

22 augustus

De onderwaterwereld

Tot 1 september is in Huis Marseille nog When red disappears van Elspeth Diederix te zien, een serie Zeeuwse onderwaterfoto's. Kijk hier voor een voorproefje.

 

 

22 augustus

Feiten, mening

'For history itself is destroyed, and its comprehensibility (…) is in danger, whenever facts are no longer held to be part and parcel of the past and present world, and are misused to prove this or that opinion.' schrijft Hannah Arendt in 1950 in The origins of totalitarianism. Arendt wijst er in dezelfde passage op dat we ons niet alleen met het denken en de waarheid bezig moeten houden: het handelen is net zo belangrijk (wie de waarheid als een abstract gegeven centraal stelt verliest de waardigheid van het menselijk handelen, schrijft ze). Maar feiten verliezen betekent ook het verlies van een gemeenschappelijke wereld, omdat we dan geen verleden, heden of toekomst hebben om met elkaar over te praten.

 

 

21 augustus

Soorten ongehoorzaamheid

Er zijn duidelijke regels voor wat telt als burgerlijke ongehoorzaamheid, en wat daarbuiten valt. In een helder interview laat Candice Delmas zien dat uncivil disobedience ook een belangrijke rol te vervullen heeft in democratieën. Lees het hier.

 

 

20 augustus

Bestaat u eigenlijk wel?

Vandaag in Trouw: een column over de roodharige man, de eeuwenoude filosofische vraag of u bestaat, en ook een beetje over de even eeuwenoude vraag of vrouwen rationeel zijn.

 

 

19 augustus

Tussen de wortels van een omgevallen boom



 

 

18 augustus

De Engelenzender

Laatst moest ik ineens weer denken aan de Engelenzender van Moniek Toebosch. Die was zes jaar (1994-2000) lang op de Houtribdijk tussen Enkhuizen en Lelystad te beluisteren. Door af te stemmen op een aangegeven radiofrequentie kregen automobilisten een haast buitenaards Sirenengezang te horen. De frequentie stond op borden langs de weg. Deze wezens kwamen duidelijk uit het water – het IJsselmeer en Markermeer – en zongen een herinnering aan verloren levens, misschien van degenen die opgeslokt werden door de zee, maar het hadden net zo goed jouw eerdere levens kunnen zijn. Voor wie het niet kent: je kunt hier wat fragmenten beluisteren.

 

 

17 augustus

Zielig

 

 

16 augustus

Fruit

Een vrouw in de supermarkt kijkt naar het fruitschap. ‘Hier heb ik allemaal niks mee,’ zegt ze tegen haar vriendin.

 

 

15 augustus

De zee, de zee

Betzy Akersloot-Berg (1850-1922) was een Noorse die als verpleegster en missionaris bij de Sami werkte alvorens te gaan schilderen. Op een reis naar Wenen zag ze een werk van Mesdag, dat haar inspireerde, en met wie ze contact zocht. Ze ontmoetten elkaar een paar keer; Mesdags vrouw schilderde haar. Via Mesdag ontmoette ze Gooswinus Gerardus Akersloot, met wie ze trouwde en zich op Vlieland vestigde. Daar schilderde ze de zee, in het grijs, blauw, rood, geel, zwart, paars, groen en soms alles door elkaar, met altijd de lucht erboven, als vervormde spiegel of echo, en strand, boten of rotsen. Als een innerlijk landschap, soms wild en uitbundig, soms ingehouden of stil. Zie hier wat voorbeelden.

 

 

15 augustus

Rouwen om een verloren gletsjer

De IJslandse Ok gletsjer is gesmolten. Andri Snær Magnason werd gevraagd een lofrede te schrijven, of een klaagzang. Je kunt hier lezen hoe dat ging.

 

 

14 augustus

Pinguïnverlangens

Pinguïns hebben net als andere dieren vaak relaties en seks met partners van hetzelfde geslacht. Toch was er tot diep in de jaren tachtig niets over terug te vinden in de wetenschappelijke literatuur. Psycholoog en etholoog Vinciane Despret laat in What would animals say if we asked them the right questions zien dat dit geen toeval is. Het hangt samen met een algemene houding naar seksualiteit van dieren – seks wordt bijvoorbeeld vaak niet als seks erkend, maar als zuiver functioneel beschouwd; apen die elkaar oraal bevredigen zijn volgens wetenschappers niet aan het vrijen, maar bewerkstelligen hun dominantie of onderdanigheid. Ook vindt seks vaak uit het zicht van de menselijke onderzoekers plaats, waardoor er goed over gespeculeerd kan worden. Maar het heeft ook met maatschappelijke ideeën over de juiste of normale vormen van seksualiteit te maken, met heteronormativiteit. Uit een groot anoniem onderzoek onder pinguïnonderzoekers in de jaren tachtig bleek dat de onderzoekers zeker queer gedrag tegenkwamen bij de dieren die ze bestudeerden, maar daar niet graag over schreven omdat ze bang waren zelf als homoseksueel gezien te worden, of gewoon als activistisch. Van de week stond er een stuk over twee homopinguïns in de Berlijnse dierentuin op de website van de BBC, waarin ze echt als koppel beschreven worden, en wel een koppel dat hoopt een kind te krijgen. Dat zegt natuurlijk wat over die pinguïns, die al tijden in de weer zijn met eieren en inderdaad graag een jonkie willen, maar dus ook over de mensen die naar ze kijken (en over hoe mensen hun leven bepalen: blijkbaar leeft er maar een vrouwtje in die groep).

 

 

13 augustus

De bader

 

 

12 augustus

Vierhonderd jaar leven

Ik stuitte op een nieuwsbericht uit 2016 over een vijf meter lange Groenlandse haai die ongeveer vierhonderd jaar oud werd en daarmee waarschijnlijk de langst levende gewervelde ter wereld was. Lees maar.

 

 

11 augustus

Han, hon, hen

Taal vormt het denken, in het klein en op het niveau van culturen en samenlevingen. Laatst verscheen een interessant stuk over een onderzoek waaruit blijkt dat genderneutrale taal werkt. De invoering van 'hen' in Zweden heeft mensen anders doen denken over rolpatronen en de tolerantie naar seksuele minderheden bevorderd. Lees hier meer.

 

 

10 augustus

Onderwaterlucht

 

 

9 augustus

Beatles

'Luister naar de Beatles,' zei de vrouw die me tegemoet kwam op het zebrapad tegen me. Het was geen bevel maar goede raad.

 

 

8 augustus

Breek de golven

Voor een stuk dat ik schrijf herkeek ik vanavond Breaking the waves. Het was de eerste film voor volwassenen die ik echt zag. Ik had natuurlijk al talloze films gezien, in de bioscoop en op video – kinderfilms (De gebroeders Leeuwenhart is misschien de kinderfilm die ik echt zag), films met vriendinnen op de middelbare school, Schindler’s list in de brugklas, Microcosmos op een buitenscherm met mijn vader, ga zo maar door – maar Breaking the waves was de eerste film die mij zag, die me aansprak. Dat ligt niet per se aan het verhaal. In de film trouwt Bess, een jonge vrouw uit een kleine zwaar religieuze gemeenschap, met Jan, een man die op een booreiland werkt. De liefde voor hem vervangt de liefde voor god, gaat ermee samenvallen. Door een ongeluk raakt Jan verlamd. Hij vraagt Bess met andere mannen naar bed te gaan – misschien omdat zij zo gelukkig werd van de seks, misschien omdat het zijn frustratie uitleeft (later wordt duidelijk dat het vooral om het laatste gaat). Bess denkt dat ze Jan op die manier kan redden, ze heeft hem lief in plaats van de anonieme mannen met wie ze neukt. Het is een offer dat ze met liefde brengt. Het offer maakt er een sprookje van en aan het eind van de film zegt god, of de hemel, dat het goed is. Wat me raakte is de onbeschaamde emotie en de esthetiek. Die sloot aan bij de mijne in die tijd – tweedehands kleding, lang haar – en de blikken van Bess leken op die van de muzikanten waar ik naar luisterde. Bij het herbekijken zag ik ook dat hij puntgaaf is, viel de compositie me op, de hoofdstukken waarin de film opgedeeld is, de muziek erbij, het is geen videoclip maar zeker niet de heftige opeenvolging van scenes, zoals ik me de film herinnerde. Het verdriet van Bess en de anderen was ook veel heviger dan ik dacht. Ik zag nu ook dat Bess een waarheidsspreker is, iemand die tegen de mores van de gemeenschap in doet wat ze moet doen. Daarmee sprak ze niet alleen tegen hen maar ook tegen mij.

 

 

7 augustus

Deze week in Mijn Geheim

 

 

6 augustus

Van vorm veranderen

Een nieuwe column voor Trouw, over Jeanette Winterson, The favourite en Judith Butler.

 

 

5 augustus

Olli volgt de beek

 

 

4 augustus

Over de man met het rode haar en andere figuren

Hier kun je online verhalen (en gedichten en brieven) van Daniil Charms lezen (niet in het Nederlands).

 

 

3 augustus

Pride

De buschauffeur droeg een regenboogstropdas en dat ontroerde me.

 

 

2 augustus

Do women have souls?

Via via stuitte ik op dit artikel, waarin een verhelderende tabel is opgenomen over de eeuwenoude filosofische vraag of vrouwen nou eigenlijk een ziel hebben of niet (en of ze nou wel of niet rationeel zijn).

 

 

1 augustus

Getuigen

We wandelden over de getuigenheuvels, in Vlaanderen zo genoemd omdat ze getuige waren van een bepaalde geologische periode. De zandlaag in de heuvel laat zien welke zandafzetting over het landschap lag. Vroeger noemden ze die heuvels Diestiaanheuvels, naar de Diestiaanzee waarvan ze dachten dat die aan het eind van het Neogeen het noorden van België overspoelde, maar die theorie is achterhaald (wel mooi, een oude zee die er uiteindelijk nooit geweest is). We liepen door het Koppenbergbos, waar een aantal zeer oude eiken staat, veteraanbomen genoemd. Ze waren getuige van de Eerste Wereldoorlog, toen het bos door de Duitsers als oefenterrein werd gebruikt. Nu vervullen ze een belangrijke ecologische rol en zijn ze thuis voor vleermuizen en een aantal vogelsoorten.