31 januari
Boom worden II
We gingen naar de voorstelling The Tree in Frascati, die Alexandra Broeder samen maakte met een groep meisjes tussen de 15 en 21 jaar die in behandeling zijn bij De Bascule (centrum voor jeugdpsychiatrie). Het gaat om het verlangen in een boom te veranderen. De meisjes praten om hun problemen heen, verwijzen er alleen naar, kijken de toeschouwers aan en voeren gesprekken die gesprekken zijn maar sjablonen daarvan. Daardoor blijven ze in hun zichtbaarheid onzichtbaar. Het is een poëtische performance, maar echt dichtbij komt het niet, hoewel de actrices open en dus kwetsbaar zijn. Misschien ligt dat ook aan de tekst, woorden worden als een schild gebruikt, niet om een dialoog aan te gaan, terwijl dat wel gesuggereerd wordt.
30 januari
Uit de laatste dagen van vorig jaar
29 januari
Bevrijden
Vanmiddag zag ik dat er een pissebed op het afplaktape vast was komen te zitten. Gelukkig kon ik het diertje bevrijden (ik weekte het plakband in een laagje water, hij of zij kon toen zelf de voelsprieten al los trekken en daarna ging het snel).
28 januari
Over het verschil tussen het woord en het zwaard
Natuurlijk kun je het hebben over het verschil tussen het woord en het zwaard. Maar wat als het woord het zwaard is, en degenen met de woorden ook de zwaarden meedragen? Wat als het woord een zwaard in zijn bek heeft, en het zwaard een woord blijkt te zijn? Wat als je met dat woord een drone in beweging zet en helemaal geen zwaard meer nodig hebt? Wat als je met dat woord (welk woord?) een grens trekt of iemand een grens over zet? En wat als het over het verschil gaat? Een verschil is een verschuiving, inclusief een grens, een reflectie op die verschuiving, een beweging die aan het schrikken gemaakt is en gestold is, ergens in het midden, tussen woord en zwaard, of tussen degene zonder de woorden en degene met, die niet schrikt en daar ook geen reden toe heeft.
27 januari
Een korte film over de tuinduiven
26 januari
Op de knop drukken
Veel mensen begrijpen niet hoe de deuren van de metro's en Sprinters werken (als het licht om de knop groen is kun je erop drukken, dan wordt dat licht even rood, en gaat de deur open. Eerder drukken heeft geen nut, drie keer na elkaar drukken ook niet). Hetzelfde geldt voor stoplichten: als de tikker al klinkt, of als het lichtje om de knop al brandt, heeft het geen nut meer om te drukken en het heeft ook geen nut om vijf keer achter elkaar te drukken (of het überhaupt nut heeft om op de knop te drukken hangt van het stoplicht af - sommige luisteren, andere niet, die zijn er alleen om de mensen rustig te houden). Wat zegt dit nu over deze mensen? a) ze letten niet op, b) ze hebben haast, c) ze denken niet na, d) het maakt ze niet uit of hun handelingen nut hebben, e) ze zijn er zo van overtuigd dat hun handelingen nut hebben dat ze niet proberen te doorgronden of dat zo is.
25 januari
Tegen de wind leunen
24 januari
De waarheid redden van de onwaarheid
In Aspecten van het nieuwe rechts-radicalisme (een lezing uit 1967 die onlangs is uitgegeven en ook in het Nederlands is vertaald) schrijft Adorno dat de ideologie die de nieuwe rechts-radicalisten aanhangen niet volkomen onwaar is. Ze bevat ware aspecten, maar de waarheid staat steeds in dienst van de onwaarheid. Wie tegenwicht wil bieden tegen deze ideologie, moet zich de taak stellen steeds die waarheid te redden van de onwaarheid. De belangrijkste methode die gebruikt wordt om de waarheid in dienst van de onwaarheid te stellen is het uit zijn verband rukken van ware observaties. (Adorno geeft een voorbeeld: ‘onder Hitler is het toch heel goed gegaan, voor de oorlog begon’. Maar de hele conjuctuur stond in die jaren in dienst van de oorlogseconomie, schrijft hij.) Verder steunt het neofascisme niet op een vaste theorie, het is gericht op macht, en die theoretische flexibiliteit (Adorno noemt dit een fragmentarisch karakter) verleent het deels haar kracht. Het essay is om verschillende redenen de moeite waard, de inleiding kun je hier lezen.
23 januari
80 bomen
Mijn moeder gaf me voor kerst het boek Een reis om de wereld in 80 bomen van Jonathan Drori cadeau. Het bestaat uit 80 portretten van bomen, korte hoofdstukken die elk een boom in de context van een bepaald land behandelen. Na de eerste tien begint zichtbaar te worden hoe de levens van mensen en bomen (en allerlei andere dieren, van geiten tot insecten) met elkaar verweven zijn. Het is zeer geschikt om in bed te lezen, na een of twee bomen kun je rustig in slaap vallen. Het boek is trouwens ook mooi geïllustreerd.
22 januari
Tragic
'Life is very tragic,' zei een vrouw in de trein tegen een andere vrouw. 'Try not to worry about it too much.'
21 januari
Zoek de kinderen
Mijn column in Trouw gaat vandaag over de kinderen die uit opvanglocaties verdwijnen, over de roman Het ijspaleis, en een klein beetje over de sluier der onwetendheid. Hier.
20 januari
19 januari
Speeksel
Wespen waren de eerste papiermakers. Hun nesten zijn ervan gemaakt, ze mengen om die te bouwen hun speeksel met vezels van planten tot een papje. In China keken mensen dit van ze af, al voor onze jaartelling gebruikten ze het materiaal om op te schrijven (ze maakten bijvoorbeeld een brij van vezels van bamboeriet, de bast van de papiermoerbei en zijdeafval, verdunden dat met water en lieten het drogen). Omstreeks 740 namen de Arabieren Chinese papiermakers gevangen tijdens een oorlog tussen het Arabische Rijk en het Chinese Keizerrijk en toen leerden ook zij papier te maken.
18 januari
Uitdoven
Buitenplaats Doornburgh was van 1957 tot 2016 een klooster dat bewoond werd door de zusters van de Kanunnikessen van het Heilig Graf, een zwijgorde. Sinds 2018 is het in gebruik als een plek voor kunst en wetenschap, met lezingen en tentoonstellingen. Ik was er vanmiddag te gast in een programma over uitsterven. Filosoof René ten Bos waarschuwde voor de gaten die in het web van de soorten vallen en het ecologisch evenwicht vernielen, wetenschapsjournalist Maarten Keulemans stelde apocalyptisch denken aan de kaak, en ik had het over de anderen met wie de wereld delen, over hun perspectief op het uitsterven (of het behoeden van de leefomgeving). Ten Bos wees erop dat we als mensen nauwelijks begrijpen wat uitsterven is, laat staan dat we ons eigen uitsterven kunnen bevatten. Maar als een vogel in een bos een andere vogel roept, en niemand antwoord geeft, weet die vogel dat ze iets kwijt is, wordt het verlies tastbaar. Doornburgh werd voor de zusters trouwens op de groei gebouwd, maar de orde slonk algauw. Er zijn nu nog twee zusters in leven, die al erg oud zijn, alle zusters werden oud, blijkbaar helpen zwijgen en toewijding tegen het voortgaan van de tijd.
17 januari
Feminis canine ethnography
Vandaag was ik aanwezig bij de conferentie Feminist Canine Ethnography, Unraveling human-dog relationships from a gender perspective, georganiseerd door LOVA, het netwerk van vrouwelijke antropologen, op de Universiteit van Amsterdam. Het was een volle dag met presentaties over het trainen van honden, films over tijd en samenleven met anderen die anders zijn dan jij, verslagen van mensen over de honden met wie ze wonen, de aanwezigheid van een hond binnen een universitaire setting, relatief veel humor (voor een academische conferentie) en beeldmateriaal. Ik gaf de slotlezing en sprak over het samenleven met mijn honden en vooral hun perspectief op de situatie, in relatie tot een wereld die zo door mensen bepaald is. Tijdens de lezing blafte de aanwezige hond, er kwam iemand aan en ze wilde ons beschermen, en op een gegeven moment klom ze bij haar mens op schoot - het was ook voor haar een volle dag.
16 januari
Naar de boomgaard, 's ochtends vroeg
15 januari
Luister eens
Luister eens naar iemand die je niet verstaat.
14 januari
Wilhelm Werner
Wilhelm Werner maakte vierenveertig potloodtekeningen over zijn tijd in de Werneckkliniek in Duitsland in de Tweede Wereldoorlog, onder andere over zijn gedwongen sterilisatie. Zijn tekeningen zijn onlangs herontdekt, de Guardian schreef erover.
13 januari
I understand their language and they understand my language
Via facebook zag ik bewegend beeld van Len Howard uit het BBC archief. Klik maar, hier.
12 januari
Zoek de poes
11 januari
Nieuwsweekenddieren
Vanochtend was ik te gast bij Nieuwsweekend om over de bosbranden in Australië, het Antropoceen en luisteren naar dieren te praten. Je kunt het nu al terugluisteren en wel hier.
10 januari
Een van de laatste namiddagen van vorig jaar
9 januari
Het schuwste dier keert terug
Vanaf maandag ligt de heruitgave van mijn debuut Het schuwste dier (2011) in de winkel!
8 januari
Schor en schel
De buurvrouw met de schorre stem heeft een hondje met een schelle blaf geadopteerd.
7 januari
Luister naar die vogel
Vandaag staat er weer een column in Trouw. Over de vogel die een brandweersirene nadoet, Lyotard, de bosbranden in Australië, luisteren naar dieren en onze opdracht voor het nieuwe decennium. Hier.
6 januari
Dagens dikt
In Zweden hebben ze (sinds 1937) elke dag om 12 uur in plaats van het nieuws een gedicht op de radio. Dat zouden wij ook moeten doen.
5 januari
Oude en nieuwe dagen
4 januari
Nooit uitgevoerd kunstproject
De afgedankte kerstbomen in de straten met onzichtbare mp3-spelers en speakers heel zacht en treurig O denneboom laten zingen.
3 januari
Paradis
3 januari
Bij verandering
Je denkt bij verandering vaak aan een zware deur die klemt (een ridderfilm), waar we dan met zijn allen democratisch tegenaan duwen tot hij open schiet (en we de wijde wereld weer in kunnen? een kamer vol rijkdommen? het tekenfilmland achter de regenboog?), maar die deur is al open, alle deuren kunnen in principe open, daar zijn het deuren voor. Het heeft te maken met mensen bewegen, met de verhouding individu/gemeenschap/natie, het ingebed zijn in een bepaalde waarheid/waardensysteem, misschien inzien dat er naast de deurpost geen muur begint, dat je net zo goed om die deur heen kunt lopen.
2 januari
Een uitleg
2 januari
Mistdagen
Natuurlijk is het belangrijk om af en toe de kans te krijgen opnieuw te beginnen. Echt opnieuw is het nooit, er blijven altijd sporen van het oude in het nieuwe achter, maar toch. Dit nieuwe jaar kwam op uit de mist. De heuvel was onzichtbaar, net als de bomenrij aan de overkant van het weiland. Toen het helderder werd liepen we door een oud bos en een ouder bos. Bij de auto zagen we een fazant. Thuis kwam het kroop het donker alweer de dag in, keerde de mist dichter terug.
1 januari
Gelukkig 2020 lieve lezers, en voor het nieuwe jaar: heb durf
